Lodownia inaczej chłodnia, w której efekt chłodzenia uzyskuje się za pomocą lodu naturalnego.
Opis lodowni zawiera książka inż. Stanisława Turczynowicza „Budownictwo wiejskie – roboty ziemne – materjały budowlane i ich łączenie – budowle wiejskie” wydana nakładem Księgarni Rolniczej w 1922 roku (reprint) – „Dla przechowywania przez lato zmagazynowanego zimą lodu, należy pamiętać o następujących zasadach: przy budowie lodowni; lód powinien być odgrodzony ze wszystkich stron od wpływów zewnętrznej temperatury, tzn. powietrza i gleby przy pomocy odpowiednich złych przewodników ciepła; lodownia powinna stać na suchem miejscu, zabezpieczonem jak od gruntowej tak i od opadowej wody; żeby nie była ona oświetlona promieniami słońca tzn. powinna znajdować się w cieniu albo innych budynków albo drzew i krzewów. Dla przechowywania lodu można budować lodownie jednoroczne lub stałe. Stałe lodownie mogą być wznoszone z drewna albo z kamieni sztucznych lub naturalnych. Drewno, jak wiadomo, jest złym przewodnikiem ciepła i z tego względu nadaje się dobrze na budowę lodowni, jednak w tych warunkach, w jakich się tu znajduje, jest bardzo nietrwałe (5 – 6 lat), o ile nie jest zabezpieczone przy pomocy karbolineum, impregnowania i t.d.
Podziemną drewnianą lodownię można urządzić o ścianach albo z bali albo szkieletowych z wypełnieniem pustek między deskami proszkiem torfowym, trocinami, lub podobnym materiałem. Woda powinna odpływać bez przeszkód; z tego względu należy jej zabezpieczyć swobodny odpływ do rzeczki lub studni, z której się stale pobiera wodę.”
Książka „Budownictwo wiejskie – podręcznik praktyczny dla właścicieli ziemskich” opracowana przez Józefa Holewińskiego, zawiera następujące opisy i wskazówki praktyczne dla budowy lodowni: „Znaczne zapotrzebowanie lodu w gospodarstwie wiejskiem, zwłaszcza przy większej produkcji przetworów mlecznych, sprawia iż lodownia jest niezbędna przy każdym dworze. Dla skutecznego zabezpieczenia lodu od topnienia, lodownia powinna chronić go nie tylko od dostępu ciepła i powietrza z zewnątrz, lecz również zapewnić szybki odpływ wody z lodu, którego zupełne zabezpieczenie od topnienia jest w praktyce prawie nie do osiągnięcia.
Zabezpieczenie lodowni od ciepła można uskutecznić bądź przez otoczenie jej złym przewodnikiem ciepła, bądź też przez zagłębienie jej w ziemię i przysypanie warstwą ziemi. Ten ostatni sposób jest jakkolwiek tańszy i prostszy w wykonaniu, ma tę ujemną stronę, iż utrudnia urządzenie odpływu wody z lodowni, zwłaszcza przy nie dość niskim poziomie wody zaskórnej; taka zwykła podziemna lodownia może dobrze przechowywać lód właściwie wtedy tylko, gdy znajduje się w piaszczystym przepuszczalnym gruncie, który pochłania wodę z topniejącego lodu.
Najwłaściwszym dachem nad lodownią jest słomiana strzecha, jako cieplejsza od wszelkich innych pokryć. Posadzkę w lodowni robi się ceglaną za spadkiem do jednego miejsca, skąd woda spływa rurą na zewnątrz budynku. Nad posadzką daje się na belkach ruszt z grubych łat, na którym układa się lód, zabezpieczony w ten sposób od zetknięcia się ze spływającą wodą. Lodownia powinna być zbudowana w miejscu ocienionem drzewami i krzewami i wejście posiadać przez przedsionek od strony północnej.”
