Mała Płotnica była majątkiem ziemskim stanowiącym własność Wacława Ottona Zawadzkiego. Majątek obejmował 7.221 ha ziemi w tym 231 ha ziemi uprawnej, 1.204 ha łąk i pastwisk, 4.191 ha lasów, 1.595 ha pustowi a także dwór drewniany, budynek mieszkalny dla służby, stajnię, oborę, chlew oraz spichlerz.

Majątek Mała Płotnica położony był na terenie gminy Dobrosławka w powiecie piński, w województwie poleskim II Rzeczypospolitej. Geograficznie, położony był na styku Zahorodzia i Wielkich Ostrowi; w odległości około 10 km na północny – wschód od siedziby gminy we wsi Dobrosławka. Obszar na którym położony był majątek stanowił rozległe obszary bagienne i łąki podmokłe z bogatymi obszarami leśnymi.

1-mapa1

Według „Skorowidza miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorialnie im właściwych władz i urzędów”  wydanego pod kierunkiem inż. Tadeusza Bystrzyckiego – Płotnica Mała wieś i folwark (a także kolonia), gmina Dobrosławka, powiat Pińsk w województwie Poleskim. Poczta i telegraf (telefon) Dobrosławka, stacja kolejowa w oddalonych o 18 km Małkowiczach oraz o 28,5 km Parochońsku. Najbliższa linia komunikacji autobusowej st. Parochońsk ? Pohost Zahorodzki w odległości 18,5 km. Sąd grodzki Łohiszyn, sąd okręgowy Pińsk. Parafia rzymsko ? katolicka w Pohoście Zahorodzkim, parafia prawosławna na miejscu.

„Księga Adresowa Polski (Wraz z w.m. Gdańskiem) dla Handlu, Przemysłu Rzemiosł i Rolnictwa” z 1930 roku  zawiera również krótki opisu miejscowości „Płotnica Mała, wieś i kolonia, gmina Dobrosławka, powiat Pińsk, sąd pokoju Łohiszyn, sąd okręgowy Pińsk. 657 mieszkańców. Stacja kolejowa (17 km) Małkowicze, poczta, telefon i telegraf Pińsk, 1 cerkiew greckokatolicka obrządku wschodniego.”

W „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” (T VIII, str. 322) zawarty jest opis: „Mała Płotnica wieś i dobra powiat piński, na tak zwanym Zahorodziu, w 1 okręgu policyjnym pohostowskim; gmina Dobrosławka, o 1 milę od stacji pocztowej Bobryk, na trakcie nieświeżsko – pińskim. Wieś ma 22 osady pełnonadziałowe i 67 mieszkańców; dobra, dość dawna własność Zawadzkich, 4100 dziesięcin ziemi. Miejscowość odosobniona, poleska, grunta lekkie. Tutejsza huta szklana wyrabia rocznie około 4600 kóp szkła prostego z dochodem rocznym do 1.000 rs”.

W „Słowniku geograficznym (…)” znajduje się również opis Zahorodzia, na obszarze którego położonbył majątek Mała Płotnica „Zahorodzie część powiatu pińskiego, z lewej strony rzeki Piny, pomiędzy Piną a Jasiołdą, za grodem, tj. za Pińskiem leżąca, z bardzo urodzajną napływową glebą, wśród okalających dzikich przestrzeni Polesia. Tę żyzną i wyżynną część Pińszczyzny zajmują gminy: Pohost, Łunino, Każangródek, Stawek, Pińkowicze, Porzecze oraz w części gminy: Dobrosławka, Łohiszyn, Żabczyce i Brodnica. Według świadectwa ks. Antoniego Moszyńskiego, gruntownego znawcy Pińszczyzny, i teraz jeszcze w niektórych miejscowościach Zahorodzia, zwłaszcza w Albrychtowie, Dobrowoli, Weleśnicy, Wyzłowiczach, zbiory wydają 20 i więcej ziarna urodzaju.”

Majątek położony był w terenie przeciętnie zagospodarowanym o niewielkiej, typowej jak na realia województwa poleskiego gęstości zaludnienia. Na podstawie przeprowadzonych analiz dokumentów historycznych dotyczących gruntów położonych na obszarze obejmującym powiat piński stwierdzono, że w skład majątku wchodziły grunty orne i łąki o stosunkowo dobrej jakości jak na realia województwa z dużym udziałem łąk podmokłych i terenów, na których występowały tzw. pustowia. Na podstawie map topograficznych oraz zdjęć i map lotniczych można stwierdzić, że majątek położony był na obszarze o stosunkowo płaskim ukształtowaniu, bez wyraźnych wzniesień i zagłębień.

Potwierdzeniem posiadania majątku Mała Płotnica przez Wacława Zawackiego jest zapis w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 stycznia 1927 roku o ustaleniu na rok 1927 wykazu imiennego nieruchomości ziemskich, podlegających wykupowi przymusowemu Dziennik Ustaw Nr 2, z 9 stycznia 1927 roku, Poz. 13, zgodnie z którym ?(…) j) w powiecie pińskim (…)  278) 100 ha z majątku Mała Płotnica, należącego do Wacława Zawadzkiego (…)?.

Na podstawie dostępnych danych brak jest możliwości określenia bezpośredniego dojazdu i dostępu do nieruchomości. Jak wynika z mapy samochodowej (reprint z 1939 roku) oraz mapy topograficznej obszar, na którym zlokalizowany był majątek charakteryzował się bardzo małą gęstością sieci drogowej. Brak jest możliwości określenia bezpośredniego dojazdu i dostępu do nieruchomości wycenianej, można jednak przypuszczać, że komunikacja odbywała się drogami  gruntowymi.

Stosunkowo blisko przebiegały dwie linie kolejowe: Łuniniec – Baranowicze oraz Łuniniec – Pińsk, pomiędzy którymi to liniami zlokalizowana była nieruchomość pozostawiona, a także wykonana była odnoga lokalna z Małkowicz do Dobrosławki. Najbliższe stacje kolejowe znajdowały się w Małkowiczach oddalonych o 17 km od Małej Płotnicy i Parochońsku oddalonym o 28 km od Małej Płotnicy. Poczta i telegraf znajdowały się w Dobrosławce, a najbliższa stacja komunikacji autobusowej znajdowała się w Parochońsku.

W przyjętych jako dowód oświadczeniach świadków zawarte są zbieżne informacje na temat budynków zlokalizowanych na nieruchomości.

W oświadczeniu Pani Jolanty […] z dnia 7 kwietnia 2011 roku zawarty jest następujący opis budynków –

–      dom Zawadzkich z kilkunastoma pokojami, w stylu dworku musiał mieć na pewno nie mniej niż 500 ? 600 m2, był sukcesywnie rozbudowywany o alkierze, przybudówki, był to dom jednokondygnacyjny, na pewno drewniany, z inkrustowanym wejściem przy drzwiach wejściowych, bardzo ładny, dobrze utrzymany, budynek był podpiwniczony, przy domu były miejsca dla samochodów gospodarzy oraz gości,

–      podobnych gabarytów jak dom Zawadzkich był dom przeznaczony dla służby, także drewniany i także jednokondygnacyjny, powierzchniowo zbliżony do opisywanego wyżej dworu,

–      budynki przeznaczone dla zwierząt: stajnia, stodoła, obora, chlew; a także spichlerz do trzymania zboża, były to budynki drewniane jednokondygnacyjne.

W oświadczeniu Pani Wandy […] z dnia 11 kwietnia 2011 roku zawarty jest następujący opis budynków –

–      w skład majątku Zawadzkich wchodził także sporych rozmiarów dwór, budynek dla służby, stajnia, obora, chlew oraz spichlerz na zboża,

–      dwór był drewniany, jednokondygnacyjny, w całości podpiwniczony, dach dworu pokryty był gontem, spore filary okalały wejście do domu, tworząc piękny obraz typowego, szlacheckiego dworu, cala nieruchomość utrzymana była w bardzo dobrym stanie, przed wybuchem wojny dwór został wyremontowany, powierzchnia dworu mogła wynosić około 500 metrów, była sukcesywnie rozbudowywana, był to sporych rozmiarów dom z kilkunastoma pokojami dla rodziny Zawadzkich, tuż obok domu znajdował się garaż na samochody (w majątku były co najmniej cztery samochody osobowe),

–      podobną powierzchnię co dwór Zawadzkich (ok. 500 m2) miał jednokondygnacyjny, także odremontowany przed wojną budynek mieszkalny dla służby, także zbudowany był z drewna, dach kryty gontem, charakterystycznym dla czasów przedwojennych,

–      na terenie majątku znajdował się spichlerz do trzymania zboża, stajnia, obora i chlew o łącznej powierzchni nie mniej niż 600 m2.

Z pisma Wojewody Poleskiego z dnia 26 sierpnia 1939 roku do Wacława Zawadzkiego wynika, że lasy majątku Mała Płotnica uznane za lasy ochronne były zagospodarowane na podstawie planu gospodarstwa leśnego zatwierdzonego decyzją nr R.L.II-432/1 na okres 10 – letni 1935/36 – 1944/45. Z zawartego w piśmie wykazu etatów rocznych wynika, że lasy majątku tworzyły drzewostany sosnowe, świerkowe, dębowe, świerkowo – mieszane, brzozowe i olchowe.

1-lasy1

Drzewostany olchowe w majątku Mała Płotnica występowały na glebach zabagnionych, które w okresie jesiennym i wiosennym były przeważnie zalane wodą, wskutek czego znajdowały się w warunkach nie sprzyjających naturalnemu odnowieniu z samosiewu. W związku z tym odnowienie drzewostanów olchowych odbywało się głównej mierze za pomocą odrośli. Przy wyrębie drzew olchowych w pełni okresu wegetacyjnego ich siła odroślowa zanika lub też poważnie maleje, co w rezultacie uniemożliwia należyte odnowienie wyrąbanych powierzchni. Zakończenie wyrębów etatów 1937/38 i 1938/39 w drzewostanach olchowych majątku Mała Płotnica mogło być dokonane w sezonie eksploatacyjnym 1939/40.

Zgodnie z oświadczeniem świadka pani Wandy […]: „Majątek w Małej Płotnicy charakteryzował się bogactwem lasów, pięknych terenów łowieckich, jeździeckich. Gęste lasy (w większości sosny, mniej dębów, brzóz, lip i olch) służyły łowiectwu oraz wykorzystywane były gospodarczo.”

Z przedstawionych opisów wynika, że licznie występującym gatunkiem na obszarze majątku były olchy (olsza), które tworzyły lasy olchowe tzw. olsy. Ols (inna nazwa – oles lub olszyna) – las olchowy (olszowy) porastający żyzne, bagienne siedliska, o wysokim poziomie wody stojącej. Ma zwykle charakterystyczną kępową strukturę runa – na kępach wokół szyi korzeniowej olszy rosną gatunki borowe, w dolinkach przynajmniej okresowo wypełnianych wodą – rośliny bagienne. Olsy są zazwyczaj trudno dostępne, głównie ze względu na podmokły grunt.