„Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” T. VI i XIII, Warszawa: pod red. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego tak opisuje miasto i gminę: „Wiśniowiec Nowy i Stary – dwa miasteczka nad Horyniem, powiat krzemieniecki, w 2 okręgu policyjnym, gmina Wiśniowiec, odległość 20 wiorst od Krzemieńca (gdzie stacja pocztowa), a 41 wiorst od stacji drogi żelaznej Rudnia Poczajowska. Miasteczko położone w malowniczej, wyniosłej okolicy, prawie ze wszystkich stron otoczone jest sadami. Rzeka Horyń, na której urządzona jest tu tama z młynem przy niej, dzieli miasteczko na dwie części, z których północno-wschodnia, nazwana Nowym Wiśniowem, leży po lewym wyniosłym brzegu rzeki, druga zaś część południowo-zachodnia, zajmuje nizinę na prawym brzegu Horynia. Wokoło miasta znajdował się dawniej stary las dębowy, dziś prawie zupełnie wytrzebiony. W 1885 roku było tu 97 domów, 665 mieszkańców, zarząd okręgu policyjnego i gminy, 3 cerkwie, kościół parafialny katolicki, kaplica katolicka, synagoga, 6 domów modlitwy żydowskich, szkoła gminna, 72 sklepów, targi tygodniowe w niedziele, jarmark, browar.”
Podług Teodorowicza Wiśniowiec Nowy wraz z przedmieściem Zagrodzie i wsią Myszkowce ma 112 domów, 876 mieszkańców, zaś Wiśniowiec Stary za wsią Fedkowce (oddaloną o 1 wiorstę) 184 domów, 1501 mieszkańców chrześcijan i 460 żydów. Cerkiew parafialna w Wiśniowu Nowym p.w. Archanioła Michała, wzniesiona została pierwotnie w 1645 roku przez ks. Jeremiego Wiśniowieckiego a w 1726 roku przez ks. Michała Serwacego po zniszczeniu odrestaurowana. W Wiśniowcu Starym znajduje się cerkiew parafialna p.w. Narodzenia N.M.P., z drewna wzniesiona w 1845 roku kosztem hr. Mniszcha a ukończona staraniem parafian w 1869 roku. W Wiśniowu Starym znajduje się również kościół parafialny katolicki, p.w. św. Stanisława, z muru wzniesiony w 1757 roku. Parafia katolicka dekanatu krzemienieckiego, 1790 wiernych. Kaplica w Wierzbowcu. Ozdobę miasteczka stanowi dworzec książąt Wiśniowieckich, wzniesiony około 1720 roku na górze, na gruzach dawnego obronnego zamczyska, pośród widocznych jeszcze wałów i okopów fortyfikacyjnych. Jest to wspaniały dwupiętrowy gmach, z ciosowego kamienia, w podkowę zbudowany, z dwupiętrowym wypukłym dachem, w stylu rococo.
W szerokiej dolinie górnego Horynia, wśród wzgórz Podola Krzemienieckiego, 22 km. na południe z Krzemieńca, leży miasteczko Wiśniowiec o 3500 m. Dojazd autobusami Wiśniowiec otrzymał dopiero w r. 1928, pomimo nie wykończenia budowy szosy państwowej z Krzemieńca. W r. 1928 była ona wykończoną dopiero w dwóch trzecich długości.
Pejzaż po drodze nie przedstawia się zbyt interesująco. Z Krzemieńca wyjeżdżamy jarem pod górę do Żołobów, skąd rzucamy ostatnie spojrzenie na położone w dole miasto. Stajemy tutaj na skraju urodzajnej, bezdrzewnej i bezleśnej, podolskiej wyżyny, którą prowadzi odtąd droga w kierunku południowym, mając niejednokrotnie za całe urozmaicenie krajobrazu słupy telegraficzne. W połowie drogi mijamy położoną w jarze wieś Horynkę. Na wzgórzu w pięknym i dużym parku stoi nowy dwór, własność rosyjska.
Wiśniowiec ukazuje się dopiero z ostatniej góry przed miastem, skąd zjeżdżamy głęboko w dół do jaru. Miasto przedstawia się bardzo malowniczo, a nad jego domkami dominują wieże kościoła Pokarmelickiego. Hotel Pejsisa i Józefa Brylanta, Restauracja Ziemieńskiego, Władzińskiego i Anny Szymańskiej.
Wiśniowiec jest gniazdem potężnej książęcej rodziny Wiśniowieckich wywodzącej się od syna Olgierda ks. Dymitra Korybuta. W końcu XIV wieku obok wsi Stary Wiśniowiec założył on miasteczko Nowy Wiśniowiec. Do Wiśniowieckich należały dobra aż do wygaśnięcia rodziny na Michale Serwacym, wojewodzie wileńskim, który zmarł w r. 1744, poczem w posagu za jego wnuczką Katarzyną z Zamoyskich, Wiśniowiec wraz z fortuną Wiśniowieckich przeszedł na Mniszchów. Książęca włość Wiśniowiecka obejmowała niegdyś obszar 900 km.2 z kilku miasteczkami i 16 wsiami.
Wiśniowiec leży na wzgórzu na północnym brzegu Horynia, który pod miastem tworzy duże, lecz częściowo zabagnione i zarosłe szuwarem stawy. Miasteczko podobnie jak Krzemieniec i Poczajów posiada wiele staroświeckich, charakterystycznych dla Wołynia domów mieszczańskich z końca XVIII i początków XIX wieku. Są one zbudowane w stylu klasycznym lub empirowym, drewniane, na zewnątrz obkładane cegłami, posiadają wysokie dachy, a od frontu są ozdobione podsieniami i gankami. Domki tutejsze, które otaczają dokoła rynek i stoją przy sąsiednich ulicach, należą do najpiękniejszych na Wołyniu.
Najcenniejszym zabytkiem Wiśniowca, jest wspaniały przed wojną, a obecnie zniszczony pałac. Do połowy XIX wieku, dopóki pałac był w ręku polskiem była to iście królewska rezydencja, jakich było mało w Polsce, lecz pod rządami rosyjskich właścicieli zaczął powoli niszczeć. Pałac przetrwał wojnę stosunkowo dobrze, a dopiero w r. 1920 w czasie inwazji bolszewickiej został doszczętnie zniszczony i obrabowany, tak że pozostały niemal tylko nagie mury. Obecnie pałac przedstawia się jako okazały gmach piętrowy, a boczne parterowe skrzydła mieszczące oficyny nadają mu charakter budowli założonej w podkowę. Resztki ornamentyki zachowały się już tylko w kilku niewielkich pokojach. Na dziedziniec zamkowy wjeżdża się przez ozdobną bramę, umieszczoną w sąsiedztwie kościoła Karmelitów.
Park pałacowy, założony na stokach wzgórza spadającego ku Horyniowi, należał niegdyś do największych (300 morgów obszaru) i najpiękniejszych na Wołyniu. W końcu XVIII wieku urządził go Mikler. W XIX w. popadł w zaniedbanie, a obecnie przypomina on raczej las, aniżeli park. W części bliższej pałacu pozostały resztki budyneczków, jakie go zdobiły w XVIII w. Gen. Demidow kazał tu też ustawić posągi świętych, wyrzucone przez duchowieństwo prawosławne z dawnego kościoła Karmelitów. U stóp zamku stoi cerkiew zamkowa (Woznieseńska) zbudowana kosztem Wiśniowieckich w roku 1530, w r. 1870 niefortunnie odnowiona w stylu rosyjskim. Spoczywają tu zwłoki ks. Michała Wiśniowieckiego, starosty owruckiego i Ireny Mohilanki. Obraz M. B. Kostromskiej przywieziony w r. 1608 z nad Wołgi przez ks. Konstantego Wiśniowieckiego w czasie wyprawy Dymitra Samozwańca na Moskwę, został w r. 1917 przeniesiony do cerkwi zamkowej. W sąsiedztwie bramy zamkowej stoi kościół św. Michała, niegdyś Karmelitów, obecnie parafjalny. Jego dwie zdala widoczne wieże dominują nad miastem.
Na przeciwnym brzegu Horynia leży Stary Wiśniowiec, wieś o 1900 mieszk. położona w miejscu pierwotnej osady. Stoi tu kościół farny z r. 1757 fundacji Jana Mniszcha. Wykończono go dopiero w końcu XVIII wieku w stylu klasycznym. Zabytków nie posiada. Piękny stąd widok na pałac z parkiem i stojącą u stóp cerkiew zamkową. Horyń pod Wiśniowcem tworzy piękną dolinę wśród pagórkowatej okolicy. Po drodze przepływa rzeka cały szereg stawów.
